فصلنامه انتظام اجتماعی
سال سیزدهم شماره 3 (پاییز 1400)

یکی از عواملی که در وقوع جرایم تاثیر به سزایی دارد، مکان‏ها و مناطق جرم‏خیزی می‏باشد که مجرمین تمایل بیشتری برای فعالیت در این مکان‏ها از خود نشان می‏دهند. بافت‏های فرسوده شهری به علت مشکلات کالبدی امکان کنترل رسمی پلیس را محدود می‏سازند و فرصت ارتکاب جرم را افزایش می‏دهندهدف از این تحقیق بررسی تاثیر مدیریت پیشگیری انتظامی بر کاهش جرم بافت های فرسوده شهری می باشد.

این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت کمی و از نظر روش از نوع توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری این تحقیق شامل کارشناسان انتظامی و کارشناسان و مدیران شهری شهر بیرجند می باشند. حجم نمونه 58 نفر بوده است که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته است که روایی صوری و محتوایی آن با نظر خواهی از خبرگان آشنا به موضوع و پایایی آن با روش آلفای کرونباخ 89/0 به دست آمده است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آزمون تی تک نمونه ای با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 22 استفاده شده است.

مقدار تی تک نمونه ای مشاهده شده تاثیر پیشگیری وضعی برکاهش جرم در بافت فرسوده (18/21t=)، تاثیر پیشگیری اجتماعی برکاهش جرم در بافت فرسوده (43/15t=) ، تاثیر گشت های انتظامی برکاهش جرم در بافت فرسوده (69/19t=)، تاثیر پاکسازی نقاط جرم خیز بر کاهش جرم در بافت فرسوده (54/18 t=) .در نهایت تاثیر مدیریت پیشگیری انتظامی از جرم برکاهش جرم در بافت فرسوده (39/23t=) تفاوت معناداری دارد.

اجرای صحیح مدیریت پیشگیری انتظامی می تواند در کاهش جرم بافتهای فرسوده شهری موثر باشد.

اعمال مجرمانه در کانون های جرم خیز که مکانی با میزان بالای وقوع جرایم است قرار می گیرد. وقوع جرایم در یک مکان، یک نقشه ظاهری را تولید می کند که توزیع فضایی جرایم در آن نمایش داده می شود. از این رو، هدف اصلی پژوهش حاضر تجزیه و تحلیل جغرافیایی کانون های جرایم مرتبط با مواد مخدر در شهر اهواز است.

این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی و از بعد روش شناسی، کمی است. جامعه آماری پژوهش، پرونده قضایی زندانی هایی زندان سپیدار شهر اهواز است که در مجموع مرتکب 300 فقره جرایم مرتبط با مواد مخدر در سال 1394 شده اند. جهت تجزیه و تحلیل فضایی داده ها و تولید نقشه جرایم مواد مخدر در شهر اهواز، از آزمون های آماری مانند توابع زمین آمار از مجموع ابزارهای کریجینگ و معکوس فاصله و توابع آمار فضایی از ابزارهایی مثل بیضی انحراف معیار و مرکز متوسط؛ و برخی روش های آماری گرافیک مبنا از جمله روش تخمین تراکم کرنل در نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده شد.

یافته های پژوهش نشان داد با توجه به تحلیل توزیع کمی و کیفی جرایم مواد مخدر در شهر اهواز بیشترین جرایم در محدوده های مرکز، غرب و جنوب غربی و در محلات آخر آسفالت، خشایار، حصیرآباد، عین دو، کمپلو و گلدشت بوده است. کانون های اصلی جرایم مواد مخدر در محلات حصیر آباد، منبع آب، بیست متری و آسیاباد از منطقه هفت، خشایار و کمپلو، لشکر و شلنگ آباد از منطقه شش، آخر آسفالت از منطقه یک توزیع شده اند. بالاترین آمار نرخ جرایم مواد مخدر مربوط به شیشه با تعداد 106 فقره، تریاک 68 فقره و هرویین 39 فقره تعلق داشته است. مرکز متوسط کل جرایم منطبق بر مرکز شهر و بیضی انحراف معیار کل جرایم مرتبط با مواد مخدر با پراکندگی و گستردگی در بخش مرکزی و کشیدگی به سمت شمال شرق، غرب و جنوب غرب می باشد.

نتایج تحلیل جرایم مواد مخدر نشان داد که الگوی توزیع جرایم مواد مخدر در شهر اهواز به صورت خوشه ای بوده است و مهم ترین کانون های جرایم مواد مخدر در شهر اهواز بر مرکز جغرافیایی شهر انطباق یافته است.

تعهد اجتماعی و قانون‌گرایی در بین جوانان به‌عنوان نیروهای مولد اجتماعی، از امور مهم و تاثیرگذار به‌شمار می‌آید. لذا این پژوهش باهدف تحلیل تاثیر جهت‌گیری مذهبی و تاثیر آن بر تعهد اجتماعی و قانونگرایی انجام گرفته‌ است.

این پژوهش از نظر هدف کاربردی و روش پژوهش پیمایشی است. جامعه‌آماری پژوهش جوانان شهرستان اسلام‌آبادغرب است. به‌عنوان نمونه پژوهش تعداد 384 نفر در رده سنی 29-18 سال از روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها پرسشنامه‌های جهت گیری مذهبی، پرسشنامه تعهد اجتماعی و نیز پرسشنامه‏ قانون گرایی است. برای تایید روایی پرسشنامه از روایی محتوا، روایی همگرا و روایی واگرا استفاده شده است. روایی محتوا توسط نظرسنجی از اساتید خبره تایید گردید و براساس نتایج بدست آمده از خروجی‌های نرم افزار ابزار اندازه‏گیری از روایی همگرا و واگرای مناسب و شایسته برخوردار است. پایایی پرسشنامه نیز ازطریق ضریب آلفای کرونباخ، ضریب پایایی ترکیبی و ضریب پایایی مرکب تایید گردید. در این پژوهش از نرم‌افزار (SMART-PLS) بهره گرفته و از روش حداقل مربعات جزیی برای تحلیل داده‌ها استفاده شده است.

ضرایب به‌دست آمده از آزمون T نشان داد که: جهت‌گیری مذهبی بر تعهد اجتماعی (19/437) و جهت گیری مذهبی بر قانون‌گرایی (4/333) و تعهد اجتماعی بر قانون‌گرایی (5/750) تاثیر دارد. در بررسی نقش میانجی تعهد اجتماعی در تاثیرگذاری جهت‌گیری مذهبی بر قانون‌گرایی ، مقدار آزمون تست سوبل حدود (5/50) می باشد.

اثر جهت‌گیری مذهبی بر تعهد اجتماعی و قانون‌گرایی تایید شد. همچنین متغیر تعهد اجتماعی می تواند نقش میانجی را بین جهت گیری مذهبی بر قانون گرایی داشته باشد.می توان نتیجه گرفت که اگر جوانان را به قانون‌گرایی ازطریق جهت گیری مذهبی تشویق نمود، بایستی بتوان تعهد اجتماعی را نیز در بین جوانان افزایش داد.

پیشگیری جرم از طریق محیط شناسی بر پایه یک تفکر ساده استوار است. وقوع جرایم گوناگون در جوامع مختلف تا حد زیادی از فرصت های موجود در محیط اطراف ناشی می شود. بنابراین می توان با ایجاد تغییراتی در آن ترتیبی اتخاذ نمود تا از میزان وقوع جرایم کاسته شود. هدف پژوهش حاضر، نقش محیط شناسی بر پیشگیری از جرم در استان مازندران می باشد.

این پژوهش، از حیث هدف کاربردی است و از نظر ماهیت میدانی بوده و روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است جامعه آماری پژوهش را کلیه فرماندهان و مدیران سطح دوم(میانی) فرماندهی انتظامی استان مازندران به تعداد 483 نفر تشکیل می دهد که نمونه آماری براساس فرمول کوکران برابر با 214 نفر می باشد. برای گردآوری داده های پژوهش از پرسشنامه محقق ساخته محیط شناسی و پرسشنامه محقق ساخته پیشگیری از جرم استفاده شده است که از نوع کمی می باشد. روایی پرسشنامه‌ها توسط روایی محتوایی و به وسیله اساتید و کارشناسان محترم انتظامی مورد تایید قرار گرفت و پایایی آن با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ به ترتیب 0.78و 0.82 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون آماری همبستگی، رگرسیون و آزمون فریدمن با استفاده از نرم افزار SPSS استفاده شده است.

یافته های پژوهش نشان می دهد که محیط شناسی با ضریب 0.639 اثر مثبت و معنادار بر پیشگیری از جرم دارد. همچنین ابعاد محیط شناسی(تعیین قلمرو، کنترل دسترسی، تصویر محیط، سخت کردن آماج جرم) اثر مثبت و معنادار بر پیشگیری از جرم دارند. با توجه به آزمون فریدمن نیز به ترتیب بیشترین میانگین اختصاص به تعیین قلمرو با 2.87 و سپس سخت کردن آماج جرم با 2.77، تصویر محیط با 2.29 و در نهایت کنترل دسترسی با 2.06 قرار داشته است.

نتایج تحقیق حاکی از آن است که توجه به اصول و شاخص های بهینه محیط شناسی می تواند در کاهش وقوع جرایم نقش بسزایی ایفا کند.

 کاهش موفقیت و کارایی ابزارهای سنتی پلیس در پیشگیری از جرم و بزهکاری باعث افزایش پدیده مجرمانه و ظهور شکل های نوین بزهکاری در جامعه شده است. که این امر مستلزم مشارکت هرچه وسیع تر تشکل های مردمی و نهادهای غیردولتی و دولتی با پلیس در پیشگیری از جرم می باشد. لذا هدف از این تحقیق شناسایی نقش پیشگیرانه پلیس در سیاست جنایی مشارکتی است.

 این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت داده ها و شیوه اجرا، از نوع پژوهش های کیفی است. مشارکت کنندگان در این پژوهش شامل خبرگان و کارکنان کلانتری های سطح شهر تهران می‌باشند؛  نمونه گیری به شیوه هدفمند و به روش گلوله برفی تا حد اشباع نظری است که در این پژوهش تعداد 11 نفر می باشد.ابزار مورد استفاده جهت گردآوری داده ها مصاحبه نیمه ساختاریافته که برای روایی تحقیق از روش‌های بازبینی توسط همکاران و بررسی توسط مشارکت کنندگان استفاده شد. همچنین جهت پایایی از پایایی باز آزمون استفاده، که پایایی محاسبه شده برابر 93٪ است.برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل مضمون به صورت کد‌کذاری سه مرحله ای داده‌ها استفاده شده است.

 بر اساس مصاحبه های صورت گرفته پیرامون نقش پیشگیرانه پلیس در سیاست جنایی مشارکتی در پژوهش حاضر تعداد286 مقوله شناسایی و منجر به تدوین تعداد 11 مفهوم شد که عبارتند از: مشارکت سازمان ها و ادارات دولتی، مشارکت سازمان های مردم نهاد، مشارکت اقشار مردم، مشارکت از طریق پیشگیری محله محور، آموزش عمومی، مشارکت در پیشگیری از جرایم سایبری، مشارکت از طریق افزایش آگاهی و تعامل، برگزاری جلسات با معتمدین، برون سپاری وظایف، مشارکت نهادهای علمی، فرهنگی واجتماعی، صلح و سازش از طریق عدالت ترمیمی.

 در شرایط کنونی جامعه، پلیس زمانی می تواند در عرصه تامین نظم و امنیت موفق باشد که از پتانسیل مردمی به عنوان یک سرمایه ملی و اجتماعی در مقوله سیاست جنایی مشارکتی پلیسی به نحو صحیح استفاده نماید که این مشارکت جامعه مدنی مستلزم مشارکتی فعال، هدفمند و سنجیده وفق برنامه های پیشگیری از جرم می باشد.

استفاده افراطی و غیرمناسب از اینترنت در حوزه‌های مختلف زندگی اختلال جدی وارد می‌کند. هدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل کیفی عوامل موثر بر اعتیاد به اینترنت زنان 30-15 ساله بزهدیده پرونده‌های اخلاقی پلیس فتا در سال 1400 بوده است.

روش پژوهش حاضر، کیفی با اتکا به نظریه داده بنیاد اشتروس و کوربین (1990)، جامعه آماری زنان 15 تا 30 ساله بزهدیده پرونده‌های اخلاقی پلیس فتا در سال 1400 و نمونه آماری 38 نفر بوده که تا اشباع نظری بدست آمده است. ابزار جمع‌آوری داده‌ها، مصاحبه نیمه‌ساختارمند و روش تحلیل براساس نظریه داده بنیاد بوده است.

یافته‌ها نشان داد در مجموع 92 کد باز در قالب 32 کد محوری و 10 کد اصلی عوامل اعتیاد به اینترنت در زنان بزهدیده پرونده‌های اخلاقی را پوشش دادند. به طور کلی، عواملی که در پدیده اعتیاد به اینترنت زنان بزهدیده نقش دارند در 3 دسته شرایط علی، زمینه‌ای و مداخله‎ای قرار می‌گیرند و به واسطه عوامل، راهبردهایی بکار گرفته می‌شود که متاسفانه منجر به پیامدهای منفی جبران‌ناپذیری می‌شوند.

از جمله عوامل مهمی که در پدیده اعتیاد به اینترنت زنان 15 تا 30 ساله بزهدیده پرونده‌های اخلاقی پلیس فتا در سال 1400 نقش دارند، خلاء عاطفی، تنش و عدم آرامش در خانواده، دنبال تایید و تشویق، اعتماد بی‌جا، سطح سواد پایین، افراط و تفریط در مسایل مذهبی، تشنج و گسیختگی خانواده بودند که راهبرد بغرنج برقراری رابطه جنسی با جنس مخالف و دوست‌یابی و در نتیجه آن پیامد تلخ از بین رفتن اعتقادات و باورهای دینی، انتشار عکس و فیلم غیراخلاقی و تهدید و اخاذی را به دنبال داشت.

رسانه‌ها با توجه به پیشرفت روزافزون بشری، شکل‌دهنده و منعکس‌کننده افکارعمومی هستند. رسانه ها، انسان را در خزانه بی‌پایان اطلاعات قرار داده و بدون مشارکت آن ها تصمیم‌ها به سامان نمی‌رسد. این مقاله با هدف شناسایی عملیات روانی - رسانه‌ای موثر بر تعامل سازمانی در مدیریت بحران‌های امنیتی تدوین شده است.

این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، آمیخته است. جامعه آماری خبرگان، فرماندهان و مدیران حوزه‌های انتظامی و امنیتی و صاحب‌نظران دانشگاهی هستند که با روش نمونه‌گیری هدفمند در بخش کیفی 38 نفر و در بخش کمی 46 نفر از آنان انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها در بخش کیفی مصاحبه و در بخش کمی پرسش‌نامه محقق‌ساخته بود که روایی سازه و پایایی ترکیبی آن مورد تایید قرار گرفت. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها در بخش کیفی از تحلیل مضمونی و در بخش کمی از مدل تایید عاملی سه‌سطحی در نرم‌افزار Smart PLS استفاده شد.

 پس از تحلیل مضمونی متن مصاحبه‌های پیاده‌شده، 5 شاخص در فضای مجازی و 9 شاخص در محیط واقعی احصا شد. تحلیل داده‌های بخش کمی نشان داد که به ترتیب پاسخگویی سازمان‌ها و رضایت مندی مردم، تعامل دستگاه‌ها با یکدیگر، مقابله با ناهنجاری‌ها، پایبندی جامعه به ارزش‌های خودی، همبستگی جامعه، تحمل جامعه در برابر ناهنجاری، فعالیت‌ها و مراسم‌های مذهبی، بصیرت جامعه و شناخت دشمن، فعالیت رسانه‌ها در امیدافزایی، استفاده از نرم‌افزار داخلی، حفاظت حریم خصوصی، شفافیت و صداقت در ارایه اطلاعات و پایبندی جامعه به قانون بر تعامل سازمانی تاثیرگذار هستند.

 عملیات روانی - رسانه‌ای با شاخص‌های احصایی بر تعامل سازمانی در مدیریت بحران‌های امنیتی موثر است.

آمارهای رسمی ازدواج و طلاق کشور نشان می دهدکه ازدواج هر ساله نسبت به سال قبل کاهش و درصد طلاق افزایش یافته است. لذا در سال های اخیر توجه به مسئله شناسایی پیشایندهای طلاق مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی پیشایندهای موثر بر طلاق در خانواده های نظامی انجام شد.

این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ نوع تحقیق، کیفی است. جامعه مشارکت‌کننده، افراد مطلقه نظامی زن و مرد در سال 1399 هستند که به روش نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی انتخاب شدند. پس از مصاحبه با 20 نفر پاسخ های افراد به اشباع رسید. جمع آوری اطلاعات با استفاده از مصاحبه نیمه ساختار یافته، یادداشت برداری میدانی و مشاهده انجام شد. برای سنجش روایی و پایایی داده های کیفی، از درگیری پیوسته و طولانی مدت، مشاهده مداوم ، ذهنیت پیش رونده و از کمیته ی راهنما برای ارزیابی و اجرای برنامه ی مصاحبه استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل مضمون براساس مدل براون و کلارک(2006) صورت گرفت.

در مراحل تحلیل، مجموعا 108کد اولیه، 6 مضمون فرعی و 3 مضمون اصلی بدست آمد. یافته های موجود در قالب 3 مضمون اصلی پیشایندهای قبل از ازدواج، پیشایندهای حین ازدواج و پیشایندهای بعد از ازدواج مشخص شدند. پیشایندهای قبل از ازدواج به صورت نبود خصوصیات موثر درون فردی و عدم کفویت اولیه و پیشایندهای حین ازدواج به صورت مشکلات خانوده های اصلی و نبود شبکه های حمایتی و پیشایندهای بعد از ازدواج به صورت نبود ویژگیهای موثر درون زوجی و عدم پذیرش شرایط شغلی همسر طبقه بندی شدند.

طلاق در خانواده های نظامی نتیجه نداشتن ویژگیهای موثر درون فردی و درون زوجی و مشکلات خانواده های مبدا زوجین است. لذا لازم است برای اجرای برنامه‌های پیشگیرانه و مداخله در بحران طلاق به پیشایندهای موثر بر طلاق توجه شود.